Bên trong Nhà Trắng, Tổng thống Trump tỏ ra rất hào hứng. Ông nói: “Tuyệt vời. Cậu ấy trông giống như một đứa trẻ vừa thức dậy sáng Giáng sinh và nhìn thấy đống quà dưới gốc cây. Mà sự phấn khích đó lại rất hợp với hoàn cảnh này, tôi phải thừa nhận như vậy.”
 |
Infantino ngửa đầu cười lớn, rồi mỉm cười gật gù, rõ ràng rất vui với cách ông Trump mô tả mình. Thật ra, cảnh tượng này từng diễn ra vài tháng trước, khi Nhà Trắng ra mắt Tổ công tác chuẩn bị cho World Cup 2026. Lúc đó, Trump gọi Chủ tịch FIFA là “người bạn thân của tôi” và “kiểu như vua của bóng đá… tôi nghĩ vậy… theo một cách nào đó”.
Và đúng là như vậy, Infantino thật sự là người có quyền lực cao nhất trong bóng đá. Với vai trò Chủ tịch FIFA, ông ta có thể đưa ra những đề xuất nghe tưởng chừng ngẫu hứng như World Cup 48 đội hay Club World Cup 32 đội rồi biến chúng thành hiện thực. Ông ta di chuyển khắp thế giới bằng chuyên cơ do Qatar tài trợ, gặp gỡ các siêu sao thể thao và lãnh đạo các quốc gia, chia sẻ hành trình lên Instagram với hàng triệu người theo dõi và thường xuyên hiện lên như một “đứa trẻ vui mừng” đúng như cách Trump từng mô tả.
Trên trang cá nhân, ông viết: “Sống cùng bóng đá, kết nối thế giới bằng bóng đá và biến bóng đá thành môn thể thao toàn cầu.” Thậm chí, ông còn gọi FIFA là “nhà cung cấp hạnh phúc chính thức cho nhân loại”. Báo chí Thụy Sĩ, quê hương của Infantino gọi ông là “Vua Mặt Trời” mới của bóng đá, ám chỉ Louis XIV – vị vua Pháp nổi tiếng vì sự phô trương và xem mình là trung tâm của thế giới.
 |
Tên của Infantino được khắc hai lần trên chiếc cúp mới của Club World Cup do hãng trang sức cao cấp Tiffany & Co. thiết kế. Luôn có một nhóm quay phim theo sát ông, ghi lại mọi hoạt động để cập nhật lên mạng xã hội. Khi thương hiệu cá nhân “Infantino” ngày càng lớn mạnh, người ta bắt đầu nhớ đến lời bình của Aleksander Ceferin – Chủ tịch UEFA trong một buổi họp báo vài năm trước: “Không một quan chức bóng đá nào, cho dù có cái tôi lớn đến đâu, nên nghĩ rằng mình là ngôi sao của môn thể thao này vì chúng ta không phải vậy.”
Tất cả điều đó thật khác xa với hình ảnh Infantino ngày trước: một quan chức UEFA khô khan, ít cười, thường lên sân khấu bốc thăm Champions League với những câu nói sáo rỗng kiểu như: “Galatasaray… tất nhiên là nhà vô địch Thổ Nhĩ Kỳ, từng vào bán kết năm 1989.”
Cách đây mười năm, chẳng ai nghĩ Infantino có thể trở thành Chủ tịch FIFA nhất là sau khi Sepp Blatter bị lật đổ vì loạt bê bối tham nhũng. Nhưng những người từng làm việc cùng ông ở UEFA vẫn không khỏi ngạc nhiên khi chứng kiến Infantino không chỉ nắm được quyền lực mà còn học cách sử dụng nó một cách thuần thục đến vậy.
 |
Câu hỏi đặt ra là: Gianni Infantino thật sự là ai?
Có phải đây là một câu chuyện truyền cảm hứng về một cậu bé mê bóng đá, lớn lên trong gia đình nhập cư gốc Ý tại Thụy Sĩ, vượt qua mọi rào cản và định kiến để vươn lên làm chủ cuộc chơi và rồi trở thành người làm sạch FIFA sau thời kỳ mục ruỗng?
Hay đây là một vở kịch chính trị đúng nghĩa kiểu Machiavelli, một người bước lên với khẩu hiệu cải cách nhưng rồi lại để bóng đá bị đá qua đá lại như một quả bóng chính trị?
Cuối tuần này, giải Club World Cup 32 đội, đứa con tinh thần mà ông ấp ủ sẽ khai mạc ở Miami, trong lúc dư luận thì đang xôn xao về việc vé bán chậm và cầu thủ quá tải. Nhân dịp đó, The Athletic đã trò chuyện với hàng chục người từng và đang làm việc trong nội bộ FIFA, để vẽ nên một bức chân dung rõ ràng hơn về Infantino: những điều ông đã làm được và cả những điều chưa.
Một số người hết lời khen ngợi (“xuất sắc”), số khác lại chê thẳng thừng (“trống rỗng, chỉ là cái vỏ”). Có người sẵn sàng phát biểu công khai, có người thì chỉ dám chia sẻ ẩn danh vì sợ ảnh hưởng đến quan hệ.
Họ còn tìm về Brig-Glis, thị trấn nhỏ nằm giữa dãy Alps, quê hương của Infantino để trò chuyện với người dân địa phương, trong đó có cả họ hàng của ông. Và bức tranh dần hiện lên không hề dễ hiểu bởi ngay cả những người từng làm việc thân thiết, từng ủng hộ Infantino hết mình khi ông tranh cử chức Chủ tịch FIFA giờ cũng cảm thấy ông đã thay đổi đến mức khó nhận ra.
“Mỗi lần thấy Gianni trên truyền thông, tôi không còn nhận ra đó là người mình từng biết,” một cựu quan chức UEFA chia sẻ. “Tôi không biết đây có phải con người thật của ông ấy hay chính chín năm làm việc trong chiếc ghế quyền lực ấy đã biến ông thành như vậy.”
Bỏ qua những thứ như khả năng nói nhiều thứ tiếng, sự năng nổ và bản năng chính trị sắc sảo, có một điểm mà ai cũng phải thừa nhận ở Infantino: đó là sự háo hức trẻ con mà Trump từng nhắc tới. Dù là khi đứng giữa các cầu thủ hay giữa những nguyên thủ quốc gia, cái tinh thần hồ hởi ấy vẫn còn nguyên.
 |
“PICCOLO”
Người ta gọi ông là “Piccolo” – thằng nhỏ. Gianni Infantino là con út trong gia đình ba anh em, chào đời năm 1970 tại Thụy Sĩ trong tình trạng sức khỏe nguy kịch, phải truyền máu ngay từ khi còn đỏ hỏn. Trong một lần trả lời báo chí năm 2016, ông kể: máu cứu sống mình đến từ hai người hiến, một ở Bristol (Anh), một ở Belgrade (thủ đô Nam Tư ngày xưa).
Infantino sinh ra ở Thụy Sĩ, sống sót nhờ máu Anh và máu Serbia. Nhưng ông lớn lên với tâm hồn rất Ý. Cha ông – Vincenzo là người Calabria, vùng đất tận cùng phía Nam nước Ý hình chiếc ủng. Mẹ ông – bà Maria đến từ vùng núi phía đông Lombardy. Họ từng sống ở thị trấn Domodossola, nằm dưới chân dãy Alps trước khi quyết định rời Ý để sang Thụy Sĩ tìm cuộc sống mới.
Domodossola nằm ở đầu bên này đường hầm Simplon dài 20 cây số xuyên qua dãy Alps. Đầu bên kia, bên đất Thụy Sĩ, là thị trấn Brig-Glis, đẹp như tranh vẽ, nằm giữa lòng châu Âu. Daniel Nellen – em họ Infantino nhớ lại tuổi thơ sống ở đó: “Ở đây, từ nhỏ mình đã cảm nhận được cái chất quốc tế, cái cảm giác sống giữa nhiều nền văn hóa.”
Nhưng cuộc sống mới ở Thụy Sĩ không hề dễ dàng với dân nhập cư Ý, nhất là những người đến từ miền Nam nghèo khó như ông Vincenzo.
“Tụi mình cảm thấy có sự kỳ thị từ phía người Thụy Sĩ,” Nellen kể trong tiệm cắt tóc của anh ở Brig. “Gianni tóc đỏ, mặt có tàn nhang, chuyện đó cũng không bị nói nhiều. Cái chính là: tụi mình là người Ý.”
Infantino từng nhắc đến điều này trong bài phát biểu “Today I feel…” tai tiếng ở Qatar trước thềm World Cup 2022. Ông kể về cảm giác bị phân biệt đối xử, cái cảm giác khiến một đứa trẻ phải thu mình lại, chui vào phòng mà khóc một mình.
So với mặt bằng giàu có của Brig, gia đình Infantino là dân nghèo. Cha ông làm trong ngành đường sắt, chuyên các chuyến tàu đêm. “Làm ba ngày, đi một đêm, về. Có ngày nghỉ thì lại ra kiosque ở nhà ga làm cùng mẹ Gianni, bán báo và thuốc lá. Rồi lại lên tàu, đi Rome, Paris, Brussels,” Nellen kể.
Nhưng Gianni học rất giỏi. “Nó thông minh khủng khiếp,” Nellen nói. “Về nhà sau giờ học là nó mở ngay tờ Gazzetta dello Sport, báo thể thao Ý: tra kết quả, xem lịch đấu… thể thao, thể thao, bóng đá, bóng đá, bóng đá.”
Gianni là fan của Inter Milan, mê mẩn Evaristo Beccalossi và Alessandro Altobelli. Còn giấc mơ cầu thủ thì không đi quá nổi đội ba của FC Brig-Glis. Nhưng theo lời Nellen: “nó sớm chuyển sang làm người tổ chức: đi tìm tài trợ, xin áo đấu… Nó thích làm mấy việc đó.”
Chất “quan chức bóng đá” trong Gianni bộc lộ từ rất sớm. Có lần, ông đề xuất cho đội bóng Folgore, gồm toàn con em dân nhập cư được sáp nhập vào FC Brig-Glis. “Nó thuyết phục được cả chủ tịch và ban điều hành bỏ phiếu đồng ý,” Nellen kể.
“Khi mới 20 tuổi, chắc chẳng ai nghĩ sẽ làm Chủ tịch FIFA. Nhưng nó từng nói: ‘Nếu không đủ giỏi để đá bóng, thì tôi sẽ làm luật sư cho cầu thủ’. Với nó, từ đầu đến cuối luôn là: phải làm gì đó liên quan đến bóng đá.”
 |
Thời đã đến với Gianni Infantino
Trong suốt 121 năm lịch sử của FIFA, chỉ có chín người từng giữ chức Chủ tịch. Vậy mà thật kỳ lạ: hai người gần nhất lại sinh cách nhau chỉ… 10 cây số.
Sepp Blatter sinh ra ở Visp, còn Gianni Infantino lớn lên ở Brig-Glis, hai thị trấn nhỏ chỉ cách nhau đúng một khúc đèo. Họ thuộc hai thế hệ khác nhau, đi theo hai con đường học vấn khác nhau: Blatter học kinh doanh và kinh tế tại Đại học Lausanne, Infantino học luật ở Đại học Fribourg. Nhưng cả hai đều là sản phẩm của cái mà nhà báo David Conn gọi là “lớp kỹ trị Thụy Sĩ, được đào tạo bài bản để phục vụ cho các tổ chức thể thao quốc tế đóng đô tại đất nước này” – trích trong cuốn The Fall of the House of FIFA.
Infantino bắt đầu sự nghiệp ở Trung tâm Nghiên cứu Thể thao Quốc tế (CIES) tại Neuchâtel, Thụy Sĩ với vai trò cố vấn pháp lý kiêm tổng thư ký. Công việc này giúp ông tiếp xúc với FIFA, nhưng khi đó chẳng ai mở cửa mời ông về làm ở trụ sở bóng đá thế giới.
Năm 30 tuổi, sau hai năm ở CIES, Infantino chuyển sang UEFA vào làm ở bộ phận pháp lý. Dan O’Toole, cựu giám đốc thương hiệu UEFA nhớ lại: “Anh ấy là một đồng nghiệp vui vẻ, cư xử đúng mực. Tôi thấy anh ấy hòa hợp với bất kỳ ai mình thấy anh trò chuyện cùng.”
“Hồi mới làm, tụi tôi còn hay tụ tập, qua nhà nhau chơi,” O’Toole nói trong một buổi trò chuyện tại quán café bên hồ Geneva, gần trụ sở UEFA. “Gianni trầm tính, không phải nhút nhát mà là kiểu kín đáo, ít nói.”
Một quan chức người Anh từng gặp Infantino hồi đó kể: “Lúc đầu tôi cứ tưởng anh ta chỉ là nhân viên vác đồ cho các sếp.” Nhưng mỗi khi bước vào cuộc họp hoặc đứng giữa các nhân vật cộm cán, Infantino như biến thành người khác. “Có lần ở sân bay, giữa một nhóm các ủy viên Ban chấp hành UEFA, tôi thấy anh ấy có thể khiến cả bọn cười nghiêng ngả chỉ bằng cách pha trò bằng năm, sáu thứ tiếng. Quá đỉnh luôn,” O’Toole kể.
Từ đó, vị trí của Infantino tại UEFA ngày càng lên cao nhất là khi Michel Platini, huyền thoại bóng đá Pháp lên làm Chủ tịch. “Anh ta thăng tiến rất nhanh,” O’Toole nhận xét.
“Gianni mà tôi nhớ là một người lịch sự, chân thành, làm việc chăm chỉ, nhưng cũng biết cách vui vẻ,” Alex Horne – cựu Tổng thư ký Liên đoàn Bóng đá Anh (FA) từ 2010 đến 2015 nói qua điện thoại. “Có lúc chúng tôi muốn thế này, người Đức muốn thế kia, mỗi bên một ý nhưng Gianni và Theo (Theodoridis, phó Tổng thư ký UEFA) luôn tìm ra cách dung hòa.”
Họ là một bộ ba ăn ý. Tuy nhiên, theo hai nhân vật từng tham dự các cuộc họp UEFA khi đó, Platini dù rất trọng Gianni lại ít khi để tâm tới ý kiến chuyên môn của ông này, nhất là với các vấn đề trên sân cỏ. Điển hình là chuyện VAR: Infantino cực kỳ ủng hộ công nghệ video hỗ trợ trọng tài, trong khi Platini phản đối kịch liệt.
Mọi người đều biết quyền lực thực sự nằm ở đâu. Khi triều đại Blatter ở FIFA bắt đầu sụp đổ vì scandal, Platini nổi lên như người kế vị được chọn. Với Infantino, tương lai khi ấy tưởng như chỉ gói gọn trong việc bám theo cái bóng của ông thầy.
 |
Vào giữa mùa hè năm 2015, FIFA rơi vào khủng hoảng toàn diện. Michel Platini khi ấy là ứng viên sáng giá nhất để kế nhiệm Sepp Blatter và cuộc đua tìm người thay thế Platini tại UEFA cũng bắt đầu. Ứng viên mạnh nhất là Wolfgang Niersbach – Chủ tịch Liên đoàn Bóng đá Đức, người nhận được sự hậu thuẫn từ nhiều quốc gia lớn tại châu Âu.
Nhìn từ bên ngoài, Gianni Infantino có vẻ là ứng viên hợp lý để cùng Platini sang FIFA, đảm nhiệm vai trò Tổng thư ký. Nhưng theo lời những người làm việc trong UEFA thời điểm đó, Platini không hề có ý định đưa ông đi cùng. Bản thân Niersbach cũng đã tính xong đội ngũ lãnh đạo mới ở UEFA, trong đó không có tên Infantino. Tương lai của ông bỗng nhiên trở nên mong manh.
Mọi chuyện càng trở nên bất định khi vào tháng 9/2015, Viện công tố Thụy Sĩ mở cuộc điều tra khoản tiền hai triệu franc mà Platini nhận từ FIFA bốn năm trước đó. Khoản chi này được chính Blatter phê duyệt được cho là để trả công cho công việc mà Platini thực hiện từ 1999 đến 2002 nhưng giới chức Thụy Sĩ gọi đây là khoản chi “gây bất lợi cho FIFA”.
Sau này, cả Blatter và Platini đều được tuyên trắng án, mới nhất là tại tòa phúc thẩm liên bang Thụy Sĩ. Nhưng vào tháng 12/2015, Ủy ban đạo đức của FIFA đã cấm cả hai người tham gia mọi hoạt động bóng đá trong tám năm sau đó giảm xuống còn sáu năm sau kháng cáo.
Lúc Infantino tuyên bố tranh cử chức Chủ tịch FIFA, nhiều người nghĩ ông chỉ là “người đóng thế” trong lúc chờ Platini được minh oan. Nhưng càng gần đến ngày bầu cử tháng 2/2016, người ta càng nhận ra tham vọng của ông là thật.
“Ông ấy vận động gắt gao khắp nơi,” Greg Dyke (Chủ tịch FA giai đoạn 2013 – 2016) kể lại với The Athletic trong một buổi café ở London. “Ông ấy đi khắp thế giới, kể chuyện vui về mấy hãng bay mình từng đi. Tôi nghĩ ông ấy là lựa chọn tốt.”
Vì sao?
“Vì tôi luôn thấy quý mến ông ấy ở FIFA,” Dyke đáp. “Tôi nghĩ ông ấy là người ngay thẳng, tổ chức tốt. Mà bóng đá quốc tế thì không có nhiều người như vậy. Tôi luôn cảm thấy Infantino là người thẳng thắn.”
Infantino mở màn chiến dịch tranh cử tại London với một buổi ra mắt rầm rộ ở sân Wembley. Có cả Mourinho, Capello, Figo, Roberto Carlos, Clarence Seedorf đứng bên cạnh. Một màn trình diễn quan hệ đầy chủ đích, cho thấy ông không ngại phô trương các mối quen biết ở tầng cao nhất của bóng đá thế giới.
Nhưng điều khiến các liên đoàn thành viên FIFA cảm thấy “chạm tới quyền lợi” không phải là lời hứa cải tổ FIFA, mà là cam kết phân bổ nhiều tiền hơn, mỗi liên đoàn sẽ được nhận 5 triệu USD trong bốn năm tới.
“Tiền của FIFA là tiền của các bạn,” ông nói trong bài phát biểu cuối cùng trước khi bỏ phiếu. Câu này được vỗ tay to hơn tất cả những gì ông nói về minh bạch, cải cách hay liêm chính.
Số tiền đó, theo Infantino sẽ đến từ việc mở rộng các giải đấu hiện tại. Ông đề xuất World Cup nam tăng lên 40 đội (sau này nâng thành 48) và Club World Cup nam có 32 đội. Giải đấu lớn hơn đồng nghĩa với sản phẩm béo bở hơn cho truyền hình và các đối tác thương mại. Còn chuyện cầu thủ quá tải ư? Được bỏ qua.
Khi kết quả được công bố, Infantino nhắm mắt lại, chắp tay, đặt tay trái lên ngực. “Chúng ta sẽ khôi phục hình ảnh FIFA và giành lại sự tôn trọng cho FIFA,” ông tuyên bố. “Và cả thế giới sẽ vỗ tay cho chúng ta.”
Họ nói gì về ông?
Không mấy ai còn giữ thiện cảm với Blatter hay triều đại FIFA mà ông từng dẫn dắt nhưng người ta vẫn hay nói: ông ta có một kiểu duyên cũ kỹ, thứ mà thế hệ ngày nay hiếm thấy. Trong khi đó, người kế nhiệm của ông lại là hình mẫu hoàn toàn trái ngược: lúc nào cũng gấp gáp, chẳng có nhiều thời gian cho những phép lịch sự hình thức. Với một số người ở trụ sở FIFA tại Zurich, Infantino là người gần gũi. Nhưng với nhiều người khác, ông ta là một cái bóng xa cách.
 |
Cảm giác xa cách ấy cũng dễ hiểu. Infantino dành phần lớn thời gian bay qua bay lại khắp thế giới, đến thăm các liên đoàn thành viên, di chuyển giữa những văn phòng mới của FIFA ở Paris, Miami và Singapore. Nhưng với một số người, chuyện đó phản ánh một dạng nhân vật khá điển hình trong môi trường làm việc hiện đại: kẻ chỉ chăm chăm leo lên cao mà chẳng buồn ngoái lại phía dưới.
Những người thân cận lại phản bác điều đó. Họ mô tả ông là một người đàn ông lịch sự, có gia đình bốn đứa con luôn quan tâm đến đời sống của nhân viên bằng sự chân thành. Họ nói ông chỉ thực sự thoải mái khi được trò chuyện về bóng đá bên cốc bia trong một nhà hàng Ý hoặc thậm chí là… ghé xem trận Millwall gặp Norwich City ở Anh nhân dịp tham dự cuộc họp IFAB vào năm 2023.
Tình yêu với bóng đá và chính trị bóng đá ở ông dường như cuốn trôi mọi sở thích khác. Một lãnh đạo bóng đá nói: “Tôi chưa từng nghe ông ấy nhắc tới sách, phim, hay môn thể thao nào khác. Ông ấy sống vì vai trò này.”
Dù vậy, ngay cả những người gần gũi nhất cũng không phủ nhận rằng phong cách làm việc khắt khe của ông từng khiến không ít người khó chịu. Một người mô tả ông thuộc tuýp “màu đỏ”: đòi hỏi cao, quyết đoán, mạnh mẽ, tốc độ, hướng đến kết quả và hành động dứt khoát. Ai trả lời vòng vo hay lấp lửng trong họp đều nhận về ánh mắt lạnh tanh hoặc một câu cắt ngang không thương tiếc. “Ông ấy hoàn toàn không có thời gian cho mấy thứ lằng nhằng vô nghĩa,” một người nói thẳng.
Bức chân dung hiện lên là kiểu CEO lạnh lùng, không nhân nhượng, làm việc như LinkedIn mô tả trong mấy bài tuyển dụng kịch tính, hoàn toàn trái ngược với hình ảnh mà Infantino từng có ở UEFA khi còn đang đi lên. Một đồng nghiệp cũ ở UEFA thừa nhận: vài tính cách “màu đỏ” kia thực ra đã có từ trước, nhưng ngày ấy, ông lại giống kiểu “màu xanh”: phân tích, logic, tỉ mỉ, có kỷ luật và tham vọng nhưng là kiểu tham vọng mà người ta dễ đánh giá thấp.
“Tôi không nghĩ ngày xưa Gianni đã nung nấu giấc mơ làm Chủ tịch FIFA đâu,” Alex Horne (cựu tổng thư ký FA) nói. “Có thể ông ấy chơi poker rất giỏi, còn tôi thì đoán nhầm. Nhưng tôi nghĩ ông ấy lên ghế chủ tịch là một phần vì tình thế đẩy đưa.”
Khi Infantino đắc cử năm 2016, chị gái ông – Daniela từng nói với tờ Der Bund rằng ông là một người “nhạy cảm, sống hài hòa”, vẫn gọi điện cho mẹ mỗi tối. “Việc trở thành Chủ tịch FIFA sẽ không khiến nó bay mất lên hành tinh nào khác đâu,” chị nói. “Tôi không nghĩ Gianni là kiểu người sẽ chà đạp người khác để leo lên.”
Thomas Renggli – một nhà báo từng làm việc cho FIFA dưới thời Blatter lại có góc nhìn khác. “Gianni luôn đi trước một bước,” ông chia sẻ tại một quán café ở Zurich. “Chẳng ai nghĩ ông ấy có vai trò gì trong ván cờ quyền lực này nhưng tôi tin ông ấy có kế hoạch rất thông minh. Ông ấy chơi như một ván cờ vua. Khi vua và hậu bị loại khỏi bàn, thì đột nhiên Gianni xuất hiện.”
 |
Tháng 4 năm nay, một phái đoàn cấp cao bao gồm Bộ trưởng Tư pháp Mỹ Pam Bondi và Giám đốc FBI Kash Patel đã đến thăm trụ sở mới của FIFA ở Coral Gables, ngoại ô Miami.
Với Gianni Infantino và các cộng sự, chuyến thăm này mang tính biểu tượng rất lớn. Họ tự hào về những gì FIFA đã thay đổi và tự hào vì các kỳ World Cup, cả cấp CLB lẫn đội tuyển quốc gia sẽ được tổ chức trên đất Mỹ. Nhất là khi so với cách đây gần một thập kỷ, FIFA từng bị FBI điều tra ba năm và bảy lãnh đạo cấp cao từng bị bắt tại khách sạn 5 sao Baur au Lac trong một cuộc đột kích lúc 6 giờ sáng.
Thời điểm Infantino nhậm chức, cái tên “FIFA” đồng nghĩa với tham nhũng. Như cựu Giám đốc FBI James Comey từng tuyên bố năm 2015: “Tiền lót tay, hối lộ, chi ngoài sổ sách là cách mà tổ chức này vận hành.” Cuối năm ngoái, FIFA phát đi thông báo rằng họ đã “chuyển mình từ một tổ chức độc hại thành một cơ quan quản lý hiện đại, đáng tin cậy và được tôn trọng.”
Nhưng Infantino chưa kịp làm ấm ghế chủ tịch thì tên ông đã xuất hiện trong Hồ sơ Panama, liên quan đến các hợp đồng bản quyền truyền hình mà ông ký với một công ty nước ngoài thời còn ở UEFA. Ông tuyên bố mình “thất vọng vì danh dự bị nghi ngờ bởi một số tờ báo”. UEFA thì lên tiếng bảo vệ, nói các hợp đồng này được ký sau “một quy trình đấu thầu công khai và cạnh tranh”.
Tới năm 2020, các công tố viên liên bang Thụy Sĩ mở một cuộc điều tra riêng nhắm vào Infantino, cựu Tổng chưởng lý Michael Lauber và người bạn thời thơ ấu của ông – công tố viên Rinaldo Arnold vì nghi ngờ có hành vi sai trái hình sự.
Cuộc điều tra kết thúc năm 2023 với kết luận: không có sai phạm. Infantino gọi đây là “chiến thắng hoàn toàn và rõ ràng cho tôi, cho FIFA mới, và cho công lý.” Ông tuyên bố mình bị “những kẻ ghen tỵ và tham nhũng” cố bôi nhọ thanh danh.
Ủy ban đạo đức FIFA – cơ quan độc lập mang tính tư pháp nội bộ cũng từng điều tra Infantino năm 2017 vì nghi ngờ xung đột lợi ích, khi ông và nhân viên đi bằng chuyên cơ được phía Nga và Qatar bố trí. Một cuộc điều tra khác năm 2016 liên quan đến việc ông bị tố khai khống chi phí cá nhân cho FIFA, từ đệm giường, máy tập tại nhà đến hoa tươi. Nhưng cả hai vụ, cơ quan điều tra đều kết luận không có vi phạm quy tắc đạo đức.
Mark Pieth – người từng được giao giám sát cải tổ FIFA năm 2011 nói với The Athletic rằng ông mất hết hy vọng vào Infantino từ khi Đại hội FIFA năm 2016 thông qua nghị quyết cho phép Hội đồng FIFA bổ nhiệm hoặc cách chức bất kỳ ai trong các ủy ban độc lập. Một ngày sau, Chủ tịch Ủy ban kiểm toán Domenico Scala từ chức. Infantino nói với báo Le Matin rằng đó là “hành vi trẻ con, không xứng mặt người lớn”.
Hans-Joachim Eckert – chánh án Ủy ban đạo đức FIFA thời điểm đó cùng điều tra viên Cornel Borbely cũng bị thông báo không được giữ lại. Eckert sau này viết qua email: “Nếu Ủy ban đạo đức thực sự độc lập, thì bất kỳ ai vi phạm đều có thể bị điều tra và xử lý mà không sợ mất lòng ai.”
FIFA khẳng định họ luôn tôn trọng các ủy viên độc lập và bác bỏ việc can thiệp vào các cuộc điều tra nội bộ.
Một sự việc khác khiến dư luận chú ý là đoạn ghi âm bị rò rỉ năm 2016, trong đó Infantino dường như cho rằng mức lương đề xuất 2 triệu franc Thụy Sĩ là một “lời sỉ nhục”. Ông sau đó lên tiếng: “Kẻ thù đang cố làm tôi trông như kẻ tham lam” và “chuyện này chưa từng được chứng minh.” Mức lương của ông từ đó đã tăng gấp đôi, lên gần 5 triệu USD.
Một vấn đề khác là khả năng Infantino tại vị tới năm 2031 tức 15 năm dù FIFA từng bỏ phiếu giới hạn mỗi chủ tịch chỉ được giữ ba nhiệm kỳ bốn năm. Nhưng năm 2022, Infantino tuyên bố nhiệm kỳ đầu tiên (chỉ kéo dài ba năm vì ông kế nhiệm giữa chừng) sẽ không được tính.
Một quan chức cấp cao từng làm việc cùng Infantino nói thẳng: “Ông ta có tài năng thực sự. Nhưng nhiệm kỳ của ông ở FIFA là một nỗi thất vọng. Giới lãnh đạo thể thao giờ được đối xử như vua chúa và họ tin rằng mình đúng là vua thật. Nó giống như sống trong một triều đình thời Trung cổ vậy, nơi mọi hành vi hách dịch đều được thưởng công.”
FIFA thì vẫn khẳng định họ đã “cải tổ triệt để về quản trị và tài chính với trọng tâm là minh bạch”, được nhiều tổ chức quốc tế công nhận.
Nhưng không phải ai cũng tin. “Tổ chức này chưa bao giờ thực sự muốn cải tổ,” Pieth nói. “Họ nói về cải cách, nhưng chưa bao giờ có mong muốn cải cách thật sự.”
Eckert cũng gay gắt không kém: “Tôi vẫn còn nhớ bài phát biểu hôm đó của Infantino: mọi thứ sẽ tốt đẹp hơn, sẽ chống tham nhũng, làm sạch bóng đá. Đó là lý do ông ta được bầu. Nhưng tôi không muốn nghĩ thêm về hậu quả nữa.”
Những mối quan hệ khó nói
Sáng 15/5 tại Trung tâm Hội nghị CONMEBOL ở Asuncion, Paraguay, không khí bất an lan khắp khán phòng. Đại hội FIFA lần thứ 75 lẽ ra phải bắt đầu lúc 9h30 sáng, các đại biểu từ 210 liên đoàn thành viên đã yên vị nhưng chủ nhà thì vẫn chưa xuất hiện.
 |
Thay vào đó, các đại biểu nhận được một email thông báo đại hội sẽ lùi lại ba tiếng vì “những tình huống ngoài dự kiến”.
Infantino khi ấy vẫn đang trên đường đến Asuncion bay bằng chuyên cơ do Qatar tài trợ, xuất phát từ Doha, nơi ông vừa dành vài ngày họp hành và dự quốc yến cùng Tổng thống Trump, Thái tử Mohammed bin Salman của Ả Rập Xê Út và Quốc vương Qatar Sheikh Tamim bin Hamad Al Thani.
Khi tới nơi, Infantino lên bục xin lỗi vì sự chậm trễ, nói rằng “trách nhiệm của Chủ tịch FIFA là đưa ra quyết định vì lợi ích chung của tổ chức”, rồi đổ lỗi cho “trục trặc chuyến bay”.
Nhưng lời giải thích đó không đủ. Tám thành viên châu Âu trong Hội đồng FIFA, bao gồm cả Chủ tịch UEFA Aleksander Ceferin đứng dậy rời hội trường. UEFA ra thông cáo bày tỏ thất vọng sâu sắc khi lịch trình bị “thay đổi vào phút chót chỉ để phục vụ lợi ích chính trị cá nhân, thay vì bóng đá”.
Đây là một sự cố đáng xấu hổ với Infantino và càng làm dấy lên nghi ngờ về mối quan hệ thân thiết của ông với Trump.
Chỉ một tháng trước, người ta thấy ông gật đầu tán đồng trong Phòng Bầu Dục khi Trump phát biểu rằng căng thẳng giữa Mỹ với hai quốc gia đồng chủ nhà World Cup 2026 là Canada và Mexico “sẽ làm giải đấu thêm phần kịch tính, vì căng thẳng là điều tốt”. Infantino còn cười theo khi Trump đề xuất đổi tên “Vịnh Mexico” thành “Vịnh Mỹ” trong lễ nhậm chức hồi tháng 1. Những hình ảnh đó khiến không ít thành viên trong FIFA cảm thấy khó chịu.
“Ông ta thích gặp Trump ở Saudi hơn là tôn trọng đồng nghiệp đang chờ mình ở Asuncion,” Mark Pieth gay gắt. “Bắt người ta chờ ba tiếng đồng hồ chỉ để bắt đầu một đại hội. Ông ta giờ quá tự mãn rồi.”
Một số người trong nội bộ FIFA gọi đó là “Realpolitik” – chính trị thực dụng. Với họ, quan hệ giữa Infantino với Trump hay với các chế độ chuyên quyền như Saudi Arabia và Qatar là chiến lược lạnh lùng để giữ quyền lực toàn cầu. Infantino phủ nhận việc phục vụ “lợi ích chính trị riêng”, gọi mối quan hệ với Trump là “cốt lõi” trong bối cảnh World Cup 2026 đang đến gần. Và mối liên kết với Saudi cũng được ông xem là “hướng đến 2034”.
Có người nhắc đến bài phát biểu của Infantino tại Diễn đàn Đầu tư Mỹ-Saudi ở Riyadh tháng trước, nơi ông nói về việc thúc đẩy bóng đá nữ, điều gần như chưa từng xảy ra tại một đất nước mà đội tuyển nữ mới chỉ xuất hiện từ năm 2022. Với FIFA, đó là bằng chứng Infantino có khả năng tác động ở cấp cao nhất.
Nhưng không phải ai cũng đồng tình. Mối quan hệ với Saudi ngày càng khiến nhiều người lo lắng, đặc biệt sau khi FIFA gần như “trải thảm đỏ” cho nước này giành quyền đăng cai World Cup 2034. Báo cáo đánh giá nội bộ của FIFA chỉ xếp Saudi Arabia vào nhóm “nguy cơ nhân quyền trung bình” khiến tổ chức Human Rights Watch chỉ trích FIFA “hoàn toàn thiếu trách nhiệm” với hàng triệu lao động nhập cư có thể tham gia xây dựng hạ tầng giải đấu.
Tháng trước, một tuyên bố chung từ 35 tổ chức, dẫn đầu bởi nhóm FairSquare có trụ sở tại London nêu rõ: FIFA hiện có thể còn “quản trị tệ hơn cả một thập kỷ trước”. Báo cáo dẫn tám vấn đề chính, trong đó có: thiếu đa dạng trong đội ngũ lãnh đạo, quan hệ thân cận của Infantino với các lãnh đạo chuyên quyền, vi phạm nhân quyền liên quan trực tiếp tới các kỳ World Cup và đặc biệt là việc trao quyền đăng cai 2034 cho Saudi Arabia một cách đáng ngờ.
Trong một bức thư từ Tổng thư ký FIFA Mattias Grafstrom gửi cho Human Rights Watch vào tháng 4, tổ chức này liệt kê hàng loạt “cải cách lao động” mà Saudi đã thực hiện. Grafstrom nhấn mạnh: “FIFA cam kết bảo vệ quyền lợi người lao động trong tất cả các dự án liên quan đến World Cup, kể cả khi được triển khai bởi các bên thứ ba.”
Tất nhiên, Infantino từng bị chỉ trích tương tự trước thềm World Cup 2022 vì mối quan hệ quá gần gũi với Qatar, ông luôn bác bỏ các cáo buộc liên quan đến lao động nhập cư và nhân quyền. Trước đó, người ta cũng từng bối rối khi ông công khai ngợi ca Tổng thống Putin, nhận huân chương “Tình bạn” từ Nga và tuyên bố rằng “Thế giới đã thấy một nước Nga hoàn toàn khác.” Bốn năm sau, FIFA đình chỉ Nga khỏi mọi giải đấu sau khi nước này xâm lược Ukraine.
Dù thế nào, không thể phủ nhận một điều: FIFA đã khai thác triệt để nguồn tài chính khổng lồ từ các đối tác như Aramco (công ty dầu khí quốc doanh Saudi), Qatar Airways và gần đây nhất là Quỹ đầu tư công Saudi, vừa trở thành nhà tài trợ cho Club World Cup.
Theo Pitch Marketing Group (trụ sở tại London), FIFA dự kiến thu về hơn 10 tỷ USD trong chu kỳ tài chính kết thúc năm 2026, gấp đôi những gì họ kiếm được trong 4 năm trước thềm World Cup 2018 tại Nga.
“Việc tăng gấp đôi doanh thu từ chu kỳ này sang chu kỳ sau là điều đáng kinh ngạc,” Andrew Pragnell, CEO Liên đoàn Bóng đá New Zealand nhận xét. “Xét trên khía cạnh tái phân phối tài chính cho bóng đá toàn cầu, Gianni đang làm rất tốt. Có thể kể ra hàng trăm vấn đề nhưng những kết quả ấy là điều không thể phủ nhận.”
“Nếu chỉ nhìn từ góc độ dân chủ phương Tây, người ta sẽ bảo ông ấy quá nhẹ tay chỗ này, né tránh chỗ kia. Nhưng ông ấy thực tế đang điều hành một Liên Hiệp Quốc phiên bản bóng đá với 210 quốc gia. Nhúng tay vào những vấn đề ấy không bao giờ là dễ. Và nếu chưa từng ở trong vị trí ấy, chúng ta cũng khó mà đánh giá cho trọn.”
“Today I Feel…”
“Hôm nay tôi cảm thấy mình là người Qatar. Hôm nay tôi cảm thấy mình là người Arab. Hôm nay tôi cảm thấy mình là người châu Phi. Hôm nay tôi cảm thấy mình là người đồng tính. Hôm nay tôi cảm thấy mình là người khuyết tật. Hôm nay tôi cảm thấy mình là một lao động nhập cư.
 |
Đã hơn hai năm trôi qua kể từ bài phát biểu dài 57 phút của Gianni Infantino vào đêm trước khai mạc World Cup 2022, mở đầu bằng một tràng giãi bày bất ngờ về việc thấu cảm với những nhóm người bị áp bức. Là con của công nhân nhập cư từng bị phân biệt đối xử ở Thụy Sĩ, bị bắt nạt vì gốc Ý, vì mái tóc đỏ và làn da tàn nhang, ông cho rằng việc thế giới chỉ trích hồ sơ nhân quyền của Qatar thực chất bắt nguồn từ thành kiến với đạo Hồi.
Thật kỳ lạ, bài phát biểu ấy cứ liên tục được nhắc lại mỗi khi người ta nói về Infantino. Có lãnh đạo bóng đá mô tả đó là “một nỗi xấu hổ”. Người khác, dù vẫn ủng hộ ông thì gọi đó là “sai lầm truyền thông cực lớn”. Nhưng cũng có người trong nội bộ FIFA tin rằng ông đã nói từ đáy lòng, dũng cảm không chỉ trong câu chữ, mà còn ở hành động ôm lấy Bryan Swanson, Giám đốc truyền thông của FIFA, người công khai là người đồng tính và bày tỏ sự biết ơn với Infantino.
Từ sau bài phát biểu ấy, Infantino hầu như tránh xa truyền thông. Tài khoản Instagram của ông thì đăng đều đặn nhưng tắt phần bình luận công khai. Ông không còn họp báo sau các kỳ đại hội và các sự kiện quảng bá cho Club World Cup tại Mỹ tuần này đều diễn ra trong tình trạng “cửa đóng then cài” với báo chí chính thống. Các phóng viên chờ đợi để phỏng vấn Infantino tại Miami hôm thứ Năm chỉ được xem… đoạn video dài 6 phút có ông xuất hiện.
Lần hiếm hoi ông nhận lời phỏng vấn gần đây là với Speed, streamer nổi tiếng người Mỹ. Nhưng buổi trò chuyện cũng chỉ xoay quanh mấy câu như “Messi hay Ronaldo?”, trước khi để Chủ tịch FIFA ngồi tám phút xem lại clip Speed đá bóng trong trận từ thiện của Sidemen ở Wembley.
Ý tưởng đằng sau buổi phỏng vấn ấy là tiếp cận một tệp khán giả trẻ, khác với công chúng truyền thống đồng thời tranh thủ quảng bá cho Club World Cup, giải đấu mà Infantino đặt cược rất nhiều danh tiếng của mình vào đó.
Và màn thể hiện ấy thật lạ lùng. “Cú chốt” của ông là giới thiệu chiếc cúp Club World Cup mới với tên mình được khắc đến hai lần và đưa ra một chiếc chìa khóa để mở cơ chế chuyển động đặc biệt của nó. Speed mắt tròn mắt dẹt: “Gì vậy trời? Ngầu thiệt chứ!”, phản ứng gần như lặp lại câu nói “Wow, đùa tôi à?” của Trump vài tuần trước đó.
Và trong khoảnh khắc ấy, khi nhìn thấy ánh mắt đầy phấn khích của Speed, Infantino như sống đúng trong thế giới của mình, một thế giới bóng đá không có hoài nghi, không có báo chí phản biện, nơi mọi lời ông nói đều được tin là thật. Nơi ông là “kiểu như một vị vua bóng đá… tôi đoán vậy… theo một cách nào đó”, và nơi sự hào hứng của ông, như Trump từng nói, “rất ăn điểm”.
(Theo bài viết “Who is the real Gianni Infantino, FIFA president and ‘the king of soccer’?” của ký giả Oliver Kay với sự đóng góp của Matt Slater, Adam Crafton và Adam Leventhal, Bảo Linh dịch)
