Thời gian gần đây, một hàng ăn trên phố Bảo Khánh (quận Hoàn Kiếm, Hà Nội) thu hút sự chú ý của người dân và du khách bởi tấm biển gỗ đề dòng chữ phở “treo” đặt ngay trước cửa. Khách ngồi thưởng thức món ăn này có nhiều người cao tuổi, công nhân và người lao động phổ thông.
Theo người bán hàng, tên quán phở được đặt như vậy là để thực hiện hình thức khách đến ăn trả thêm tiền một hay nhiều suất rồi gửi lại quán để dành tặng cho những người thực sự cần hoặc có hoàn cảnh khó khăn.
Hiện tại, quán thực hiện tự “treo” 30 bát mỗi ngày. Theo đó, khách đến đây bắt đầu “treo” từ số 31 trở đi. Những suất “treo” còn lại của ngày hôm trước chưa được dùng sẽ được quán cộng dồn sang ngày hôm sau.
Bà Nguyễn Thị Ngoạt (68 tuổi, Thanh Trì) cầm chiếc khăn thấm mồ hôi trong lúc đợi ăn phở. Là người dọn vệ sinh tại vườn hoa Hàng Trống, ngày ngày bà phải đạp xe hơn 10km từ Văn Điển (huyện Thanh Trì) lên phố Nhà Chung để làm việc.
Kể về lần đầu tiên đến ăn phở “treo”, bà cho biết: “Tôi được các bà làm cùng nói chuyện về một quán ăn trên phố cổ mới miễn phí cho người lao động có hoàn cảnh khó khăn. Lúc đầu đi qua, tôi đắn đo chưa vào vì không hiểu cách thức họ làm, lại băn khoăn không biết người ta có thu tiền hay không. Chỉ khi được chị chủ quán giải thích tận tình về hình thức phở “treo” này, tôi mới yên tâm ngồi vào ăn”.
 |
 |
“Trước đây, mỗi bữa sáng của tôi chỉ có lưng bát cơm nguội chan nước lọc với một ít cà muối. Thi thoảng đổi bữa ăn 5.000 xôi ở trên phố cổ nhưng cũng không đủ no. Thu nhập một ngày chỉ được khoảng 100.000 đồng, lại có nhiều việc cần dùng đến tiền nên tôi không dám ăn uống, chi tiêu quá nhiều. Tính tôi vốn không muốn phiền đến con cái, chúng nó còn một nách nuôi mấy đứa con. Tôi quen lao động rồi nên giờ cũng phải kiếm việc để làm cho đỡ rảnh tay chân”, bà Ngoạt nói thêm.
Một vị khách khác là bà Đới Thị Bông (71 tuổi), có hoàn cảnh đặc biệt hơn khi sống một mình không họ hàng thân thích, một bên mắt đã bị hỏng. Thuê một phòng trọ nhỏ gần chợ Ngô Sĩ Liên với giá 700.000 đồng, bà Bông chắt chiu dành dụm, tự mình nuôi sống bản thân ở cái tuổi đáng lẽ ra phải được an nhàn. Từ 8h, bà đã ôm rổ hàng đi bán rong dọc các con phố của quận Hoàn Kiếm.
“Phở ngon và đầy đặn lắm! Ba bữa tôi mới dám qua ăn một bát phở để đổi vị, còn bình thường ở nhà ăn cơm là cũng no rồi. Tôi biết ơn cô chủ quán nhiều”, bà Bông liên tục khen ngợi.
 |
 |
Ông Bùi Vinh Bình (78 tuổi) làm nghề rửa xe máy ở gần chợ Long Biên. Lần thứ hai trở lại quán này ông vẫn tỏ ra ngại ngùng cùng chiếc cặp lồng nhựa. Trước đó ông tới nhận suất cơm miễn phí. Vợ ông làm việc ở một công ty dệt, nhưng hiện tại bị bệnh. Một mình ông phải vừa làm việc, vừa chăm sóc cho bà.
Nghĩ đến người vợ đang ốm nằm ở nhà, ông Bình chỉ dám xin một phần phở mang về. “Cô cho tôi xin một suất phở về cho bà nhà tôi, bà bị ốm mấy hôm nay”, ông nhỏ nhẹ nói. Khi được chị Lệ đề nghị làm thêm một suất ăn luôn tại quán, ông Bình khăng khăng từ chối vì ngại. Sau đó trước sự thuyết phục nhiệt tình của nữ chủ quán, ông mới ngồi xuống ăn.
Ông Bình cũng là một trong gần 30 hoàn cảnh khó khăn được chương trình Cơm Nhân Ái do chị Lệ cùng nhiều người khác đứng ra tổ chức, nhận phần hỗ trợ 1 bao gạo 10kg vào ngày mùng 1 hàng tháng.
Chủ của dự án phở “treo”, chị Phan Lệ (47 tuổi) cho biết, mô hình đã được quán triển khai được khoảng một tháng trở lại đây. Trong đợt dịch Covid-19, vô tình xem được một chương trình của Italia về mô hình cà phê “treo”, táo “treo”, chị thấy bị thuyết phục và được truyền cảm hứng, nhưng khi đó điều kiện không cho phép nên chưa thể thực hiện. Mãi đến khi nhịp sống trở lại bình thường, chị mới quyết định bắt tay vào làm.
Chị Lệ may mắn khi được gia đình và họ hàng hết lòng ủng hộ trong mọi việc, nhất là công việc thiện nguyện. Cả nhà chị đều quen với chuyện bếp núc, hàng quán, nên trong những chuyến đi thiện nguyện ở xa, mọi việc nhà cửa đều được mọi người trông nom, quán xuyến cẩn thận để chị yên tâm lên đường. Ngay cả tấm biển in chữ phở “treo” cũng được con trai chị chủ động lên ý tưởng, thiết kế và in ấn. “Thực sự cảm thấy hạnh phúc khi tất cả mọi thành viên cùng đồng lòng giúp đỡ nhau”, chị Lệ nói.
Chị Lệ có xuất phát điểm là những người sống trong gia đình lao động nghèo, từng ở trong thời kỳ khó khăn với điều kiện sống thiếu thốn. Nhờ đó chị rất thấu hiểu, cảm thông với hoàn cảnh của những người lao động, người khuyết tật, bán hàng rong, trẻ em lang thang cơ nhỡ…
Nhiều khi khách ăn xong, bận việc quên không hạ số xuống. Có người đến ăn phở “treo”, chị vẫn sẵn lòng bưng ra ngần ấy bát mà không hề tính toán thiệt hơn. Chị làm biển treo lên là để những người thực sự cần đi qua có thể thấy và thoải mái vào ăn mà không cần phải dò hỏi xem hôm nay còn phở miễn phí hay không.
Ngay từ lúc bước vào quán ăn, anh Trương Hữu Thao (29 tuổi, Nghệ An) đã bị ấn tượng bởi tấm biển đề chữ phở “treo” ở ngoài cửa. Từng tham gia vào một số chương trình quyên góp từ thiện nhưng đây là lần đầu anh biết đến hình thức hay như vậy. Sau khi hỏi chuyện cô chủ về chiếc biển, anh Thao quyết định góp thêm 2 suất phở. “Người Việt ta có truyền thống lá lành đùm lá rách, nên tôi nghĩ chút tấm lòng của mình dù ít ỏi cũng sẽ giúp đỡ được cho nhiều người đang gặp khó khăn ở ngoài kia”, anh hồ hởi trực tiếp thay con số trên miếng gỗ.
Cứ một lúc khách đến ăn lại đăng ký “treo” phở. Tấm biển từ 22 bát phở ở đầu ngày nay đã lên đến 32 bát.
Trời dần về trưa, nắng đã lên đỉnh đầu. Lại có thêm những vị khách “đặc biệt” đến ăn phở. Hai người phụ nữ từ từ bước vào, vừa đi vừa dò hỏi rằng quán đang có phở miễn phí đúng không.
Ngày nào cũng đạp xe qua đây nhưng bà Nguyễn Thị Huệ (65 tuổi, Nam Định) không biết ở đây đang phát phở. Chỉ đến sáng nay trong lúc đi nhặt ve chai, được chị Lệ gọi vào ăn phở, bà mới được biết hình thức chia sẻ bữa ăn này. Và bà Huệ rủ thêm người đồng hương thuê trọ ở Phúc Tân cùng qua ăn cho bớt ngại.
Hai người phụ nữ chuyện trò vui vẻ trong khi thưởng thức bát phở. Nhiệt độ ngoài trời lúc này khoảng 37 độ C. Đặt đũa xuống, mồ hôi bắt đầu tuôn, thế nhưng không hề thấy một chút sự khó chịu nào trên gương mặt của họ. Thay vào đó là những nụ cười của sự hạnh phúc.
 |
 |
Bên cạnh mô hình phở “treo”, chị Lệ cũng đang triển khai song song hai dự án “Bát cơm nhân ái” và “Tủ thuốc miễn phí”. Toàn bộ số tiền ủng hộ của khách ăn ở quán sẽ được dùng vào việc chuẩn bị suất cơm cho các bệnh nhân đang điều trị ở một số bệnh viện lớn, người già neo đơn hoặc người có hoàn cảnh khó khăn.
Tâm sự về mô hình phở “treo”, chị Lệ mong muốn những cách làm như vậy sẽ còn tiếp tục được mọi người đón nhận và nhân rộng hơn nữa. Sẽ có thêm nhiều quán phở “treo”, cơm “treo”, bún “treo” để người lao động, người có hoàn cảnh khó khăn được ấm bụng trước khi tiếp tục trên con đường mưu sinh.
“Chuyện giàu nghèo không nằm ở mấy bát phở. Tôi vẫn nghĩ mình còn sống là mình vẫn đang có cơ hội được cho đi”, nói rồi chị Lệ nhìn về phía mấy người phụ nữ đội nón đang đạp xe ở phía xa.
